Ulga abolicyjna jest jedną z ulg podatkowych, występującą w polskich przepisach prawa podatkowego, ważną z punktu widzenia polskich rezydentów podatkowych uzyskujących dochody zagraniczne. Przeznaczona jest dla podatników, którzy uzyskali przychód za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, w państwie, dla którego właściwą metody unikania podwójnego opodatkowania jest metoda proporcjonalnego odliczenia.

Metoda proporcjonalnego odliczenia oznacza, że dochód osiągany za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od należnego w Polsce podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie to jest możliwe tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie. Przewidują to obecnie umowy obowiązujące m. in. z: Austrią, Finlandią, Holandią, Irlandią, Litwą, Rosją, Słowacją.

Ulga abolicyjna zrównuje podatek dochodowy do wysokości podatku przy bardziej korzystnej metodzie zwolnienia z progresją, kiedy dochody zagraniczne są zwolnione z podatku dochodowego w Polsce i mają jedynie wpływ na wysokość opodatkowania (stawkę podatku) dochodów osiągniętych w Polsce. Sposób wyłączenia z progresją oznacza, że w Polsce nie wlicza się do podstawy opodatkowania dochodu osiągniętego za granicą. Jest on jednak uwzględniany w kalkulacji tzw. efektywnej stawki podatkowej. Tego typu zapisy stosowane są aktualnie w umowach m. in. z: Cyprem, Czechami, Francją, Hiszpanią, Niemcami, Portugalią, Szwecją oraz Włochami. W przypadku, gdy dochód został uzyskany w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia.

Wysokość ulgi abolicyjnej jest równa różnicy między podatkiem wyliczonym metodą proporcjonalnego odliczenia a podatkiem wyliczonym metodą zwolnienia z progresją.

Sprawę skomplikowało dodatkowo wejście w życie Konwencji wielostronnej MLI. Od 1 stycznia 2019 r. na gruncie niektórych polskich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania z metody wyłączenia z progresją przechodzi się na sposób odliczenia proporcjonalnego. W rezultacie przystąpienia Polski do Konwencji MLI przewiduje się wprowadzanie tej mniej korzystnej formy do coraz większej liczby umów.

Pobierz: Wykaz metod unikania podwójnego opodatkowania w latach 2019-2021

Dzięki zastosowaniu ulgi abolicyjnej do końca 2020 r., ostateczna wysokość podatku płaconego w Polsce od dochodów uzyskanych w krajach gdzie stosuje się metodę odliczenia proporcjonalnego była taka sama jak przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją, czyli dochód uzyskany za granicą nie był w rezultacie opodatkowany w Polsce tylko miał wpływ na wysokość opodatkowania uzyskanych dochodów polskich.

Od 1 stycznia 2021 r. ulga abolicyjna nie została całkowicie zlikwidowana, lecz została bardzo ograniczona – do wysokości kwoty 1360 zł. Ograniczenie dotyczy dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2021 r.

Ograniczenie ulgi abolicyjnej będzie miało istotne znaczenie dla Polaków (polskich rezydentów), którzy uzyskują dochody z tych państw, z którymi stosowana jest metoda odliczenia proporcjonalnego.

Zmianę odczują zatem osoby, które jednocześnie:

1. są polskimi rezydentami podatkowymi, czyli przebywają tu ponad 183 dni w roku lub mają tu centrum interesów życiowych,
2. uzyskują dochody w krajach stosujących odliczenie proporcjonalne,
3. płacą za granicą niższy podatek niż podatek należny w Polsce, i
4. mogłyby skorzystać z ulgi abolicyjnej w wysokości przekraczającej 1360 zł (uzyskują wysokie dochody zagraniczne).

Przykład

Podatnik uzyskał za granicą dochód w wysokości 85 tys. zł i zapłacił tam podatek według stawki 10 proc., czyli 8 500 zł. W Polsce nie miał żadnych dochodów.

1) Przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją (dochód np. z pracy w takich krajach jak np. Niemcy, Włochy, Szwecja, ale centrum interesów życiowych w Polsce):

• dochody zagraniczne są zwolnione z PIT,
• ulga abolicyjna nie ma zastosowania,
• podatek w Polsce wynosi 0 zł.

Po zmianach od 1 stycznia 2021 r. przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją nic się nie zmieni, bo podatnik nie stosuje ulgi abolicyjnej.

2) Przy zastosowaniu metody zaliczenia/odliczenia proporcjonalnego i ulgi abolicyjnej (dochód np. z pracy lub działalności w takich krajach jak np. Austria, Wielka Brytania, USA, ale centrum interesów życiowych jest w Polsce):

a) do końca 2020 r.

• polski PIT wynosi 14 500 zł (17 proc. od 85 000 zł),
• podatek zapłacony za granicą: 8 500 zł
• kwota ulgi abolicyjnej: 6 000 zł,
• podatek w Polsce: 0 zł (od kwoty podatku polskiego 14 500 zł odliczamy najpierw 8 500 zł podatku z zagranicy, a następnie odejmujemy kwotę ulgi 6 000 zł, a więc w Polsce podatnik nie musi dopłacać żadnego podatku).

Podatnik musi tylko złożyć zeznanie w którym uwzględnia zagraniczny dochód i ulgę abolicyjną w PIT-O.

b) po zmianach od 1 stycznia 2021 r.

Zmiana wystąpi przy zastosowaniu metody zaliczenia (odliczenia proporcjonalnego) i ulgi abolicyjnej z limitem.

• polski PIT wyniesie 14 500 zł (17 proc. od 85 000 zł),
• podatek zapłacony za granicą: 8 500 zł,
• kwota ulgi abolicyjnej podlegająca odliczeniu: 1 360 zł,
• podatek do dopłaty w Polsce: 4 640 zł (od kwoty podatku polskiego 14 500 zł odliczamy najpierw 8 500 zł podatku z zagranicy, a następnie odejmujemy kwotę limitu ulgi abolicyjnej 1 360 zł, a nie pełną kwotę ulgi 6 000 zł).

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.

Ustawa z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz.2419) wprowadziła rozwiązania w zakresie uproszczenia rozliczania przez podatników podatku od towarów i usług – tzw. pakiet Slim VAT (Simple Local And Modern VAT) oraz rozwiązania o charakterze doprecyzowującym i uzupełniającym w stosunku do niektórych konstrukcji prawnych w podatku od towarów i usług.

1. Zasady ujmowania faktur korygujących In minus

a) korekta na zmniejszenie u sprzedawcy

Do końca 2020 r., sprzedawca, który wystawił fakturę korygującą na zmniejszenie w stosunku do faktury z wykazanym podatkiem, dokonywał obniżenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w deklaracji podatkowej za okres, w którym nabywca towaru lub usługi otrzymał korektę, pod warunkiem posiadania przez podatnika potwierdzenia otrzymania jej przez nabywcę.

Od 1 stycznia 2021 r. podatnik może dokonać obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego już w momencie wystawienia faktury korygującej. Muszą być jednak  spełnione łącznie trzy nowe warunki:

• sprzedawca musi posiadać dokumentację, z której będzie wynikać, że uzgodnił z nabywcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania określone w fakturze korygującej, oraz
• warunki obniżenia wynikające z dokumentacji zostały spełnione, a także
• faktura korygująca jest zgodna z posiadaną dokumentacją.

Kluczowe znaczenie mają zatem faktyczne ustalenia między kontrahentami. Uzgodnienie warunków oznacza zgodne oświadczenie woli obydwu stron, wobec czego również nabywca powinien być w posiadaniu dokumentacji. Jako przykład dokumentacji w uzasadnieniu do nowelizacji  podano m. in.: dokumenty handlowe, w tym aneksy do umów, korespondencję handlową w tym emaile, dowody zapłaty, dokumenty kompensaty itp., jeśli potwierdzają, że obie strony transakcji znają i akceptują zmienione warunki transakcji. Jest to katalog otwarty, co wskazuje na możliwość wykorzystania również innych dokumentów potwierdzających uzgodnienie warunków.

Aby rozliczyć taką fakturę korygującą, dokumentacja musi być zgromadzona do końca okresu rozliczeniowego, czyli do końca miesiąca, w którym faktura korygująca została wystawiona. W przypadku gdy w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca, sprzedawca nie posiada takiej dokumentacji potwierdzającej, obniżenia podstawy opodatkowania może dokonać za ten okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyska.

Nowe przepisy dotyczą faktury korygujących wystawionych od 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z art.13 nowelizacji w przypadku faktur korygujących wystawionych po dniu 31 grudnia 2020 r. podatnicy podatku od towarów i usług w okresie do dnia 31 grudnia 2021 r. mogą stosować przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym, jeżeli wybór stosowania tych przepisów zostanie uzgodniony na piśmie pomiędzy dostawcą towarów lub świadczącym usługi, a ich nabywcą, przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w roku 2021 r.

b) korekta na zmniejszenie u nabywcy

Po stronie podatku naliczonego do końca 2020 r. nabywca był obowiązany do zmniejszenia podatku w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę korygującą.

Od 1 stycznia 2021 r. zgodnie z art.86 ust. 19a nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione.

W przypadku gdy warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały spełnione po upływie okresu rozliczeniowego, w którym warunki te zostały uzgodnione, nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki te zostały spełnione.

2. Zasady ujmowania faktur korygujących In plus

a) korekta na zwiększenie u sprzedawcy

W wyniku nowelizacji został dodany art.29a ust.17 ustawy o VAT. Potwierdza on dotychczasową praktykę zwiększania przez sprzedawców podstawy opodatkowania i podatku należnego w okresie rozliczeniowym powstania przyczyny korekty.

• jeżeli korekta spowodowana jest przyczynami powstałymi już w momencie wystawienia faktury pierwotnej, to powinna ona zostać rozliczona w deklaracji podatkowej za okres, w którym została wykazana faktura pierwotna;
• w sytuacji, gdy korekta jest spowodowana przyczynami zaistniałymi po dokonaniu sprzedaży (przykładowo zaistniały nowe okoliczności transakcji skutkujące zwiększeniem podstawy opodatkowania), korekta powinna być dokonana w deklaracji podatkowej za miesiąc, w którym wystawiono fakturę korygującą. (w fakturze pierwotnej podatek należny został wykazany w prawidłowej wysokości, natomiast przyczyna korekty powstała później i nie była możliwa do przewidzenia w momencie wystawienia faktury pierwotnej).

Natomiast w przypadku eksportu towarów i WDT zwiększenie to może być dokonywane nie wcześniej niż w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wykazane zostały te transakcje.

W przypadku faktur korygujących „in plus” ustawodawca nie wymaga, aby podatnik dysponował dokumentacją potwierdzającą uzgodnienia między kontrahentami.

b) korekta na zwiększenie u nabywcy

Dla nabywcy nie przewidziano, tak jak do końca 2020 r., szczególnych zasad odliczania VAT z takiej faktury korygującej „in plus”. Obowiązują zasady ogólne odliczania podatku naliczonego. Czyli nabywcy mogą odliczyć VAT z faktury korygującej in plus za miesiąc w którym ją otrzymano, zakładając że obowiązek podatkowy u sprzedawcy już powstał lub w kolejnych okresach rozliczeniowych.

3. Termin odliczania podatku naliczonego przez nabywcę

Do końca 2020 r., jeśli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w miesiącu otrzymania faktury (pod warunkiem powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy), mógł obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Upływ tego dwumiesięcznego terminu wiązał się z brakiem możliwości odliczenia przez podatnika podatku naliczonego „na bieżąco”, co z kolei oznaczało, że konieczne było dokonanie korekty deklaracji podatkowej a okres rozliczeniowy otrzymania faktury.

Z dniem 1 stycznia 2021 r. zmianie uległ art. 86 ust. 11 ustawy o VAT. Nowe regulacje umożliwiają podatnikowi, który nie dokonał odliczenia VAT w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy (za który przysługiwało mu to prawo), dokonanie tego odliczenia za jeden z trzech kolejnych okresów rozliczeniowych. Zmiana wydłuża podatnikom rozliczającym się miesięcznie efektywnie czas na dokonanie odliczenia łącznie do 4 miesięcy. Podatnicy rozliczający się kwartalnie nadal będą mogli dokonywać odliczenia za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.

Zgodnie z ustawą z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 2123) od 1 stycznia 2021 r. zwiększa się grupa podatników mogących stosować opodatkowanie w formie ryczałtu.

1) Definicja wolnych zawodów

Ustawodawca modyfikuje definicję wolnych zawodów, poszerzając katalog zawodów uprawnionych do korzystania z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Do końca 2020 r. zgodnie z ustawą o zryczałtowanym podatku od o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne wolny zawód to pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny, jeśli działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej, z tym że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 4 w ust. 1 pkt 11 ustawy, przez użytą w ustawie definicję „wolnego zawodu” rozszerzono od 1 stycznia 2021 r. o psychologów, fizjoterapeutów,  adwokatów, notariuszy, radców prawnych, architektów, inżynierów budownictwa, rzeczoznawców budowlanych, biegłych rewidentów, księgowych, agentów ubezpieczeniowych, agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające, brokerów reasekuracyjnych, brokerów ubezpieczeniowych, doradców podatkowych, doradców restrukturyzacyjnych, maklerów papierów wartościowych, doradców inwestycyjnych, agentów firm inwestycyjnych, rzeczników patentowych, z tym że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.

Zrezygnowano z ograniczenia, że ryczałt mogą płacić tylko podatnicy wykonujący wolny zawód, którzy świadczą usługi na rzecz podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej. Wolnym zawodem będzie także działalność wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej. W stanie prawnym obowiązującym do końca 2020 r. wykonywanie działalności na rzecz tych podmiotów, wykluczało kwalifikacje tej działalności jako wolny zawód.

Od 1 stycznia 2021 r. zmianie uległa również stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla podatników wykonujących wolne zawody. Przychody osiągane w zakresie wolnych zawodów są opodatkowane według stawki 17%, zamiast dotychczasowej 20%.

2) Limit przychodów dla ryczałtu od 2021 r.

Od 2021 r. podatnicy mogą  opłacać w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z działalności wymienionej w ust. 1 ustawy o ryczałcie, jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy:

– uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 euro (wcześniej 250 000 euro) lub

– uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 2 000 000 euro (wcześniej 250 000 euro).

3) Limit uprawniający do kwartalnych wpłat ryczałtu

Począwszy od 2021 r. kwartalnie będą mogli rozliczać się podatnicy, których otrzymane przychody z działalności prowadzonej samodzielnie albo przychody spółki – w roku poprzedzającym rok podatkowy – nie przekroczyły kwoty stanowiącej równowartość 200 000 euro (wcześniej 25 000 euro).

4) Stawka ryczałtu 15%

Przychody, które do tej pory były objęte stawką 17% mają podlegać opodatkowaniu niższą stawką w wysokości 15%. Do tej kategorii zostały również zakwalifikowane przychody z działalności wyłączonej z opodatkowania ryczałtem do końca 2020 r. na podstawie załącznika numer 2 do ustawy.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 15% przychodów ze świadczenia m.in. usług prawnych, rachunkowo-księgowych i doradztwa podatkowego, finansowych i ubezpieczeniowych, architektonicznych i inżynierskich innych niż świadczonych w ramach wolnych zawodów, reklamowych, usług badania rynku i opinii publicznej, usług przetwarzania danych i usług informatycznych.

Pobierz: Wykaz usług opodatkowanych stawką 15%

5) Stawka ryczałtu 10%

Dotyczy przychodów ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek (PKWiU 68.10.1). Świadczenie tych usług, dotychczas wyłączało opodatkowanie ryczałtem.

6) Stawka 8,5% i 12,5% dla przychodów związanych z najmem

Według dwóch stawek, tj. 8,5% do kwoty przychodów 100 000 zł oraz 12,5% od nadwyżki przychodów ponad 100 tys. zł, opodatkowane będą w większości przypadków przychody związane z wynajmem oraz zakwaterowaniem osiągane zarówno w ramach działalności gospodarczej jak również najmu poza działalnością gospodarczą, a także najem krótkoterminowy.

Pobierz: Wykaz usług opodatkowanych stawką 8,5% i 12,5%

7) Opodatkowanie według stawki 8,5% ryczałtu

Według stawki 8,5% opodatkowane będą te same przychody, co dotychczas. Dodatkowo, do tej grupy przychodów włączone zostały wszystkie przychody ze świadczenia usług w zakresie edukacji (PKWiU dział 85), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów oraz wszystkie przychody związane z działalnością bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury (PKWiU dział 91).

Ponadto utrzymana zostanie zasada, zgodnie z którą według stawki 8,5% opodatkowane będą przychody ze świadczenia usług, które nie zostały przyporządkowane do innych stawek ryczałtu.

8) Stawki 5,5%, 3% i 2% ryczałtu

W pozostałym zakresie regulacje dotyczące przychodów, które dotychczas opodatkowane były według stawki 5,5%, 3% lub 2% pozostają bez zmian.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.