5 października 2018 r. weszła w życie ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Zapoczątkowała ona operację całkowitej likwidacji instytucji użytkowania wieczystego w naszym kraju. W ustawie znalazł się przepis, który uniemożliwi ustanawianie od 1 stycznia 2019 r. nowych praw użytkowania wieczystego na cele mieszkaniowe. Oznacza to, że od wskazanej daty, z własnością lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego będzie mogło być związane wyłącznie prawo własności gruntu.

Jakich gruntów dotyczy ustawa?

Zgodnie z ustawą z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2018r. poz. 1716), z dniem 1 stycznia 2019 r. nastąpi ustawowe przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności. Dotyczy to zarówno domów jednorodzinnych, jak i lokali w budynkach wielorodzinnych wraz z  budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych.

Ustawa dotyczy gruntów zabudowanych wyłącznie budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi lub budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi, w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne i w których co najmniej jedno mieszkanie ma wyodrębnioną własność. W takich budynkach  ustawowe przekształcenie prawa użytkowania wieczystego będzie dotyczyć nie tylko właścicieli mieszkań, ale również właścicieli lokali handlowych i usługowych.

Opłaty

Przekształcenie będzie odpłatne. Osoby, które staną się z mocy prawa właścicielami gruntów będą zobowiązane do uiszczania należności za nabycie prawa własności w formie corocznej opłaty przez 20 lat. Wysokość opłaty rocznej za przekształcenie będzie odpowiadała wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, obowiązującej w dniu przekształcenia.

Możliwe będzie wniesienie opłaty jednorazowo. Ustawa określa wysokość bonifikaty, jakiej właściwy organ może udzielić w przypadku wniesienia jednorazowej opłaty za przekształcenie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa. W przypadku gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego o udzieleniu bonifikaty i jej wysokości zdecyduje właściwa rada albo sejmik. Zatem  w przypadku gruntów należących do samorządów terytorialnych to gminy, powiaty czy województwa będą określały wysokość takiej ulgi.

W przypadku wniesienia opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa, osobom fizycznym, będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych, lub spółdzielniom mieszkaniowym, z mocy przysługuje bonifikata od tej opłaty w wysokości:

1) 60% – w przypadku gdy opłata jednorazowa zostanie wniesiona w roku, w którym nastąpiło przekształcenie;

2) 50% – w drugim roku po przekształceniu;

3) 40% – w trzecim roku po przekształceniu;

4) 30% – w czwartym roku po przekształceniu;

5) 20% – w piątym roku po przekształceniu;

6) 10% – w szóstym roku po przekształceniu.

Obowiązek wnoszenia opłaty obciąża każdoczesnego właściciela nieruchomości, w odniesieniu do której istnieje roszczenie o opłatę, przez okres pozostały do wnoszenia tej opłaty.

Opłatę należną za rok 2019 wnosi się w terminie do dnia 29 lutego 2020 r.

Użytkownicy wieczyści z niskimi dochodami wciąż będą mogli korzystać z 50% bonifikaty w opłacie przekształceniowej, jeśli miesięczny dochód na członka gospodarstwa domowego nie przekracza połowy „przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym rok, za który opłata ma być wnoszona”.

Sprzedaż mieszkania przed zakończeniem 20-letniego okresu uiszczania opłaty przekształceniowej nie zwolni z tego obowiązku. Przejdzie on bowiem z następnym rokiem na nabywcę nieruchomości.

Zaświadczenia

Podstawę ujawnienia prawa własności gruntu w księdze wieczystej oraz ewidencji gruntów i budynków będzie stanowić zaświadczenie potwierdzające przekształcenie, które właściwy organ przekaże do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej, w terminie 14 dni od dnia jego wydania.

Sąd dokona z urzędu wpisu własności gruntu oraz wpisu roszczenia o opłatę w księgach wieczystych.

Najpóźniej w ciągu roku od przekształcenia prawa użytkowania wieczystego stosowne zaświadczenia mają być wysyłane na adres, który współużytkownicy wieczyści wskazali w ewidencji gruntów i budynków. Na wniosek będzie można zdobyć zaświadczenie w ciągu 4 miesięcy. Zaświadczenie dostaną także sądy prowadzące księgi wieczyste. Współużytkownicy wieczyści nie zapłacą opłaty za wpis do księgi.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.