Ruszył Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

/w /Autor

Od 13 października 2019 r. rozpoczął  funkcjonowanie Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) prowadzony przez Ministra Finansów. Jego celem ma być zwiększenie bezpieczeństwa obrotu, możliwości weryfikacji struktur osób prawnych oraz przetwarzania informacji o beneficjentach rzeczywistych. W konsekwencji na wszystkich polskich spółkach jawnych, komandytowych, komandytowo-akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnych (z wyjątkiem spółek publicznych) spoczywać będzie obowiązek zgłoszenia informacji o swoich beneficjentach rzeczywistych, czyli o osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką.

Obowiązek zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych do CRBR wynika z ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r., poz. 723), która stanowi implementację do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Benificjent rzeczywisty – kim jest?

Ustawa definiuje pojęcie beneficjenta rzeczywistego jako osobę fizyczną lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna.

W przypadku podmiotu będącego osobą prawną beneficjentem rzeczywistym jest:

  • osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej;
  • osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu;
  • osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu;
  • osoba fizyczna sprawująca kontrolę poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień podmiotu dominującego w rozumieniu ustawy o rachunkowości;
  • w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych powyżej– osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze.

W przypadku, kiedy udziałowcem jest osoba prawna, należy dążyć do ustalenia każdej osoby fizycznej, która posiada w tej osobie prawnej odpowiednią liczbę akcji/głosów (pośrednie uprawnienia właścicielskie) lub innych uprawnień wskazanych w ustawie. Dopiero, gdy nie jest to możliwe, należy poszukiwać beneficjenta rzeczywistego wśród osób zajmujących wyższe stanowisko kierownicze w spółce córce.

Ustawodawca nie zdecydował się w podobny sposób sprecyzować definicji beneficjenta rzeczywistego dla jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, takich jak: spółki jawne, komandytowe oraz komandytowo-akcyjne.

Wydaje się więc, iż do tych spółek, które nie posiadają osobowości prawnej, stosować należy przede wszystkim definicję ogólną. Definicja ogólna kładzie nacisk na wywieranie decydującego wpływu na działania spółki. Przykładowo w spółce jawnej, co do zasady, wszyscy wspólnicy posiadają równe uprawnienia. Wobec tego wydaje się zasadne stwierdzenie, że każdy wspólnik spółki jawnej powinien być uznany za beneficjenta rzeczywistego. W przypadku wspólników będących osobami prawnymi, należy poszukiwać go w gronie osób fizycznych związanych z tą spółką. Kwestią dyskusyjną może być sposób traktowania osób wyłączonych z prowadzenia spraw spółki – komandytariusze w spółkach komandytowych.

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Centralny  Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych to system teleinformatyczny prowadzony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, służący przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych wymienionych w ustawie podmiotów, czyli:

  • spółek jawnych;
  • spółek komandytowych;
  • spółek komandytowo-akcyjnych;
  • spółek z ograniczoną odpowiedzialnością;
  • spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Będą to zatem wszystkie spółki wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS, z wyłączeniem spółek partnerskich oraz spółek akcyjnych posiadających status spółki akcyjnej publicznej.

Dane zgłaszane do CRBR

Wśród danych, które podlegają zgłoszeniu do Rejestru, znajdują się:

  • dane identyfikacyjne podmiotów zobowiązanych do zgłaszania informacji: nazwa (firma), forma organizacyjna, siedziba, numer w KRS, NIP;
  • dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania podmiotów: imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, numer PESEL albo data urodzenia, informacja o wielkości i charakterze udziału lub przysługujących uprawnieniach.

Zgłoszenie do CRBR

Zgłoszenia do Rejestru dokonywać ma osoba uprawniona do reprezentacji Spółki, nieodpłatnie za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Przybierać ma ono formę dokumentu elektronicznego, zgodnego z wzorem udostępnionym przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zgłoszenie to powinno ponadto być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, jak również zawierać oświadczenie osoby dokonującej zgłoszenia o prawdziwości zgłaszanych informacji – w celu zapewnienia, aby dane gromadzone w Rejestrze były odpowiednie, dokładne i aktualne, ich zgłoszenie następuje pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Osoba dokonująca zgłoszenia ponosić będzie także odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem nieprawdziwych informacji, jak również niezgłoszeniem informacji bądź ich zmian w ustawowymi terminie.

Rejestr jest nieodpłatny i jawny, a zawarte w nim informacje korzystają z domniemania prawdziwości. Przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych zgromadzonych w Rejestrze odbywa się bez wiedzy osób, których informacje te dotyczą.

Udostępnianie następować będzie za pomocą środków komunikacji elektronicznej: strony internetowej bądź oprogramowania interfejsowego. Udostępnienie informacji następować ma w ciągu 5 minut od złożenia wniosku, według stanu na moment ich udostępnienia, bądź do końca następnego dnia roboczego po złożeniu wniosku, jeżeli wniosek dotyczy informacji za okres wskazany we wniosku. Informacje zgromadzone w Rejestrze będą dostępne dla każdego, co stanowi istotną różnicę względem dyrektywy 2015/849, która przewiduje co do zasady wymóg wykazania uzasadnionego interesu. Polski ustawodawca zdecydował się jednak na rozszerzenie dostępu do informacji zgromadzonych w Rejestrze. Według MF ma to zapewnić „większą kontrolę informacji przez społeczeństwo obywatelskie oraz przyczyni się do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego”.

Terminy zgłaszania informacji

W przypadku podmiotów nowo utworzonych, tj. począwszy od dnia 13 października 2019 r., informacje powinny być zgłoszone do Rejestru nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu w KRS.

W przypadku spółek, które były wpisane do KRS przed dniem 13 października 2019 r., termin wynosić będzie 6 miesięcy. To oznacza, że dla tych podmiotów upłynie on z dniem 13 kwietnia 2020 r.

Zmiana informacji powinna zostać każdorazowo zgłoszona w terminie 7 dni od zaistnienia zmian. Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia informacji w ustawowym terminie grozić będzie karą pieniężną do wysokości 1.000.000,00 zł.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.