Rozwiązania w zakresie ograniczania zatorów płatniczych od 1 stycznia 2020 r.

/w /Autor

W Dzienniku Ustaw z 30 sierpnia 2019 r., pod poz. 1649, opublikowano ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Wejdzie ona w życie 1 stycznia 2020 r.

Przeciwdziałanie nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych

Jedną z najważniejszych zmian z punktu widzenia przeciwdziałania zatorom płatniczym jest podwyższenie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych i zróżnicowanie ich wysokości w zależności od tego, kto jest podmiotem zobowiązanym do zapłaty. W przypadku, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, wysokość odsetek będzie równa sumie stopy referencyjnej NBP i ośmiu punktów procentowych (czyli 9,5% w skali roku), zatem wysokość tych odsetek nie ulegnie zmianie. Natomiast w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki będą równe sumie stopy referencyjnej NBP i dziesięciu punktów procentowych, zatem odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych od początku 2020 r. wynosić będą 11,5% w skali roku.

Również po 1 stycznia 2020 r. strony nie powinny ustalać dłuższych niż 30-dniowe terminów płatności, a na podstawie art. 5 znowelizowanej ustawy, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Dodatkowo jednak ograniczono możliwość wydłużania terminów płatności powyżej 60 dni (liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi). Przepis art. 7 ust. 2 znowelizowanej ustawy dopuszcza taką możliwość, ale pod warunkiem, że strony wyraźnie ustalą to w umowie i nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Dodatkowo ustalanie terminów zapłaty dłuższych niż 60 dni będzie wyłączone, gdy dłużnikiem będzie duży przedsiębiorca w relacji z mikroprzedsiębiorcą, małym oraz średnim przedsiębiorcą.

Wprowadzono możliwość odstąpienia od umowy przez wierzyciela, jeżeli termin zapłaty określony w umowie będzie dłuższy niż 120 dni liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Odstąpienie to nie wyłączy możliwości dochodzenia należności za dotychczas wykonaną część umowy.

Ważne zmiany dotyczą także zryczałtowanych opłat za koszty dochodzenia należności. Obecnie wysokość opłaty wynikającej z art. 10 ust. 1 ustawy wynosi 40 euro przeliczone na złote. Po zmianach kwota ta będzie zależna od wysokości dochodzonego roszczenia.

Nowa opłata za koszty dochodzenia należności:

  1. 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5.000 zł;
  2. 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5.000 zł, ale niższa niż 50.000 zł;
  3. 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50.000 zł.

Zmniejszenie/zwiększenie podstawy opodatkowania lub straty podatkowej

Ustawa nowelizująca wprowadza od 1 stycznia 2020 r. regulacje, na podstawie których:

a) podstawa opodatkowania:

  • może być zmniejszona u wierzyciela o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego (tj. wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej), która nie została uregulowana lub zbyta,
  • podlega zwiększeniu u dłużnika o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane;

b) gdy podatnik poniósł stratę podatkową, z którą związana jest transakcja handlowa, kwota straty:

  • może być zwiększona u wierzyciela o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, która nie została uregulowana lub zbyta,
  • podlega zmniejszeniu u dłużnika o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane.

Powyższych zwiększeń lub zmniejszeń będzie się dokonywało w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie – jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta, a zobowiązanie – nie zostało uregulowane.

A zatem od 1 stycznia 2020 r. wierzyciel będzie mógł zmniejszyć swój dochód o wierzytelności, a dłużnik będzie miał obowiązek zwiększenia dochodu o zobowiązania – nieuregulowane  w ciągu 90 dni od upływu terminu płatności.

Okres 90 dni będzie liczony począwszy od pierwszego dnia następującego po upływie terminu do uregulowania zobowiązania określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Regulacje w zakresie korekty podstawy opodatkowania/straty podatkowej będzie się stosowało w przypadku, gdy spełnione zostaną łącznie następujące warunki:

  1. dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie będzie w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
  2. od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłyną 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek) jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłyną 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności,
  3. transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Znowelizowane przepisy w zakresie ustaw o PDOP i PDOF będą miały zastosowanie do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po dniu 31 grudnia 2019 r.

W przypadku podatników CIT, których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy, i rozpocznie się przed dniem 1 stycznia 2020 r., znowelizowane przepisy ustawy o PDOP będą miały zastosowanie począwszy od roku podatkowego rozpoczynającego się po dniu 31 grudnia 2019 r., w odniesieniu do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po dniu 31 grudnia 2019 r.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.