Odroczenie terminu płatności jako sposób na uniknięcie obowiązku korekty VAT i PIT/CIT u dłużnika

Zgodnie z art. 89b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Natomiast na podstawie art.26i ust.1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 1f ust.1 pkt.2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podstawa obliczenia podatku dochodowego dłużnika podlega zwiększeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Czyli zarówno w przypadku podatku od towarów i usług, jak i podatku dochodowego, upływ 90 dni od terminu płatności faktury, która nie została zapłacona przez dłużnika rodzi określone negatywne konsekwencje w rozliczeniach podatkowych dłużnika.

W praktyce działalności gospodarczej nierzadko zdarza się, że termin płatności należności wynikający z umowy lub faktury, stanowiący podstawę do ustalenia daty uprawdopodobnienia nieściągalności danej wierzytelności, jest przez strony transakcji umownie odraczany. Takie przesunięcie terminu płatności w przypadku dalszego nieuregulowania zobowiązania przez dłużnika wpłynie na ustalenie okresu rozliczeniowego, w którym:

dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonego podatku naliczonego
dłużnik jest zobowiązany do zwiększenia podstawy opodatkowania w podatku dochodowym.

Skuteczne przesunięcie terminu płatności wymaga zgodnej woli obu stron transakcji. Sam wniosek o zmianę terminu płatności, skierowany przez dłużnika do wierzyciela, pozostanie zatem bez wpływu na ewentualne ustalenie daty uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności, wynikającej z wystawionej faktury. Dopiero jego akceptacja przez wierzyciela i wspólne ustalenie nowego terminu zapłaty będą wywierały określone skutki prawne.

Forma przesunięcia terminu płatności

Przesunięcie terminu zapłaty należności może być dokonane zasadniczo w dowolnej formie:

w postaci aneksu do umowy,
porozumienia wierzyciela i dłużnika zawierającego zmieniony termin płatności
przez wystawienie faktury korygującej, w której sprzedawca wskaże nowy termin płatności.

Skuteczne udokumentowanie faktu przesunięcia terminu zapłaty wymaga dochowania formy pisemnej. Nowy termin płatności powinien być określany każdorazowo w precyzyjny sposób.

Jeżeli wierzyciel i dłużnik zaaprobują nowy termin zapłaty, w razie ewentualnego nieuregulowania należności, to ten nowy termin będzie podstawą do obliczania okresów korekt wskazanych w przepisach o podatku VAT oraz o podatku dochodowym od osób fizycznych i od osób prawnych.

Czas na skuteczne przesunięcie terminu płatności

Skuteczne przesunięcie terminu płatności wymaga zawarcia przez strony porozumienia w okresie 90 dni, licząc od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Niedochowanie tego terminu skutkuje już bowiem uprawdopodobnieniem nieściągalności wierzytelności w rozumieniu ustawowym. W efekcie prowadzi do zastosowania procedur, o których mowa w przepisach ustaw o VAT i o podatku dochodowym. Zmiana terminu uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności wymaga tym samym zawarcia porozumienia jeszcze przed upływem 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Przesunięcie terminu płatności tylko do części wierzytelności

Strony transakcji mogą również uzgodnić przesunięcie terminu płatności tylko części kwoty wynikającej z faktury. Obowiązują wówczas analogiczne zasady, jak w przypadku przesunięcia terminu płatności pełnej wartości transakcji. Dlatego również w tym przypadku obowiązuje wymóg zawarcia porozumienia jeszcze przed upływem 90 dni, licząc od daty upływu pierwotnego terminu płatności, oraz dochowania formy pisemnej. W stosunku do tej części należności bieg terminu służącego określeniu daty uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności, rozpoczyna się ponownie. Zawarte porozumienie może ponadto dzielić kwotę z faktury na części, wyznaczając kilka nowych terminów płatności. Konsekwencją takich ustaleń będzie odrębne obliczanie terminów uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności dla każdej z poszczególnych części należności.

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.