W Dzienniku Ustaw z 30 sierpnia 2019 r., pod poz. 1649, opublikowano ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Wejdzie ona w życie 1 stycznia 2020 r.

Przeciwdziałanie nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych

Jedną z najważniejszych zmian z punktu widzenia przeciwdziałania zatorom płatniczym jest podwyższenie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych i zróżnicowanie ich wysokości w zależności od tego, kto jest podmiotem zobowiązanym do zapłaty. W przypadku, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, wysokość odsetek będzie równa sumie stopy referencyjnej NBP i ośmiu punktów procentowych (czyli 9,5% w skali roku), zatem wysokość tych odsetek nie ulegnie zmianie. Natomiast w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki będą równe sumie stopy referencyjnej NBP i dziesięciu punktów procentowych, zatem odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych od początku 2020 r. wynosić będą 11,5% w skali roku.

Również po 1 stycznia 2020 r. strony nie powinny ustalać dłuższych niż 30-dniowe terminów płatności, a na podstawie art. 5 znowelizowanej ustawy, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Dodatkowo jednak ograniczono możliwość wydłużania terminów płatności powyżej 60 dni (liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi). Przepis art. 7 ust. 2 znowelizowanej ustawy dopuszcza taką możliwość, ale pod warunkiem, że strony wyraźnie ustalą to w umowie i nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Dodatkowo ustalanie terminów zapłaty dłuższych niż 60 dni będzie wyłączone, gdy dłużnikiem będzie duży przedsiębiorca w relacji z mikroprzedsiębiorcą, małym oraz średnim przedsiębiorcą.

Wprowadzono możliwość odstąpienia od umowy przez wierzyciela, jeżeli termin zapłaty określony w umowie będzie dłuższy niż 120 dni liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Odstąpienie to nie wyłączy możliwości dochodzenia należności za dotychczas wykonaną część umowy.

Ważne zmiany dotyczą także zryczałtowanych opłat za koszty dochodzenia należności. Obecnie wysokość opłaty wynikającej z art. 10 ust. 1 ustawy wynosi 40 euro przeliczone na złote. Po zmianach kwota ta będzie zależna od wysokości dochodzonego roszczenia.

Nowa opłata za koszty dochodzenia należności:

1. 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5.000 zł;
2. 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5.000 zł, ale niższa niż 50.000 zł;
3. 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50.000 zł.

Zmniejszenie/zwiększenie podstawy opodatkowania lub straty podatkowej

Ustawa nowelizująca wprowadza od 1 stycznia 2020 r. regulacje, na podstawie których:

a) podstawa opodatkowania:

• może być zmniejszona u wierzyciela o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego (tj. wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej), która nie została uregulowana lub zbyta,
• podlega zwiększeniu u dłużnika o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane;

b) gdy podatnik poniósł stratę podatkową, z którą związana jest transakcja handlowa, kwota straty:

• może być zwiększona u wierzyciela o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, która nie została uregulowana lub zbyta,
• podlega zmniejszeniu u dłużnika o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane.

Powyższych zwiększeń lub zmniejszeń będzie się dokonywało w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie – jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta, a zobowiązanie – nie zostało uregulowane.

A zatem od 1 stycznia 2020 r. wierzyciel będzie mógł zmniejszyć swój dochód o wierzytelności, a dłużnik będzie miał obowiązek zwiększenia dochodu o zobowiązania – nieuregulowane  w ciągu 90 dni od upływu terminu płatności.

Okres 90 dni będzie liczony począwszy od pierwszego dnia następującego po upływie terminu do uregulowania zobowiązania określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Regulacje w zakresie korekty podstawy opodatkowania/straty podatkowej będzie się stosowało w przypadku, gdy spełnione zostaną łącznie następujące warunki:

1. dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie będzie w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
2. od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłyną 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek) jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłyną 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności,
3. transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Znowelizowane przepisy w zakresie ustaw o PDOP i PDOF będą miały zastosowanie do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po dniu 31 grudnia 2019 r.

W przypadku podatników CIT, których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy, i rozpocznie się przed dniem 1 stycznia 2020 r., znowelizowane przepisy ustawy o PDOP będą miały zastosowanie począwszy od roku podatkowego rozpoczynającego się po dniu 31 grudnia 2019 r., w odniesieniu do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po dniu 31 grudnia 2019 r.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.

Od 13 października 2019 r. rozpoczął  funkcjonowanie Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) prowadzony przez Ministra Finansów. Jego celem ma być zwiększenie bezpieczeństwa obrotu, możliwości weryfikacji struktur osób prawnych oraz przetwarzania informacji o beneficjentach rzeczywistych. W konsekwencji na wszystkich polskich spółkach jawnych, komandytowych, komandytowo-akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnych (z wyjątkiem spółek publicznych) spoczywać będzie obowiązek zgłoszenia informacji o swoich beneficjentach rzeczywistych, czyli o osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką.

Obowiązek zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych do CRBR wynika z ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r., poz. 723), która stanowi implementację do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Benificjent rzeczywisty – kim jest?

Ustawa definiuje pojęcie beneficjenta rzeczywistego jako osobę fizyczną lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna.

W przypadku podmiotu będącego osobą prawną beneficjentem rzeczywistym jest:

• osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej;
• osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu;
• osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu;
• osoba fizyczna sprawująca kontrolę poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień podmiotu dominującego w rozumieniu ustawy o rachunkowości;
• w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych powyżej– osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze.

W przypadku, kiedy udziałowcem jest osoba prawna, należy dążyć do ustalenia każdej osoby fizycznej, która posiada w tej osobie prawnej odpowiednią liczbę akcji/głosów (pośrednie uprawnienia właścicielskie) lub innych uprawnień wskazanych w ustawie. Dopiero, gdy nie jest to możliwe, należy poszukiwać beneficjenta rzeczywistego wśród osób zajmujących wyższe stanowisko kierownicze w spółce córce.

Ustawodawca nie zdecydował się w podobny sposób sprecyzować definicji beneficjenta rzeczywistego dla jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, takich jak: spółki jawne, komandytowe oraz komandytowo-akcyjne.

Wydaje się więc, iż do tych spółek, które nie posiadają osobowości prawnej, stosować należy przede wszystkim definicję ogólną. Definicja ogólna kładzie nacisk na wywieranie decydującego wpływu na działania spółki. Przykładowo w spółce jawnej, co do zasady, wszyscy wspólnicy posiadają równe uprawnienia. Wobec tego wydaje się zasadne stwierdzenie, że każdy wspólnik spółki jawnej powinien być uznany za beneficjenta rzeczywistego. W przypadku wspólników będących osobami prawnymi, należy poszukiwać go w gronie osób fizycznych związanych z tą spółką. Kwestią dyskusyjną może być sposób traktowania osób wyłączonych z prowadzenia spraw spółki – komandytariusze w spółkach komandytowych.

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Centralny  Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych to system teleinformatyczny prowadzony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, służący przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych wymienionych w ustawie podmiotów, czyli:

• spółek jawnych;
• spółek komandytowych;
• spółek komandytowo-akcyjnych;
• spółek z ograniczoną odpowiedzialnością;
• spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Będą to zatem wszystkie spółki wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS, z wyłączeniem spółek partnerskich oraz spółek akcyjnych posiadających status spółki akcyjnej publicznej.

Dane zgłaszane do CRBR

Wśród danych, które podlegają zgłoszeniu do Rejestru, znajdują się:

• dane identyfikacyjne podmiotów zobowiązanych do zgłaszania informacji: nazwa (firma), forma organizacyjna, siedziba, numer w KRS, NIP;
• dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania podmiotów: imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, numer PESEL albo data urodzenia, informacja o wielkości i charakterze udziału lub przysługujących uprawnieniach.

Zgłoszenie do CRBR

Zgłoszenia do Rejestru dokonywać ma osoba uprawniona do reprezentacji Spółki, nieodpłatnie za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Przybierać ma ono formę dokumentu elektronicznego, zgodnego z wzorem udostępnionym przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zgłoszenie to powinno ponadto być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, jak również zawierać oświadczenie osoby dokonującej zgłoszenia o prawdziwości zgłaszanych informacji – w celu zapewnienia, aby dane gromadzone w Rejestrze były odpowiednie, dokładne i aktualne, ich zgłoszenie następuje pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Osoba dokonująca zgłoszenia ponosić będzie także odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem nieprawdziwych informacji, jak również niezgłoszeniem informacji bądź ich zmian w ustawowymi terminie.

Rejestr jest nieodpłatny i jawny, a zawarte w nim informacje korzystają z domniemania prawdziwości. Przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych zgromadzonych w Rejestrze odbywa się bez wiedzy osób, których informacje te dotyczą.

Udostępnianie następować będzie za pomocą środków komunikacji elektronicznej: strony internetowej bądź oprogramowania interfejsowego. Udostępnienie informacji następować ma w ciągu 5 minut od złożenia wniosku, według stanu na moment ich udostępnienia, bądź do końca następnego dnia roboczego po złożeniu wniosku, jeżeli wniosek dotyczy informacji za okres wskazany we wniosku. Informacje zgromadzone w Rejestrze będą dostępne dla każdego, co stanowi istotną różnicę względem dyrektywy 2015/849, która przewiduje co do zasady wymóg wykazania uzasadnionego interesu. Polski ustawodawca zdecydował się jednak na rozszerzenie dostępu do informacji zgromadzonych w Rejestrze. Według MF ma to zapewnić „większą kontrolę informacji przez społeczeństwo obywatelskie oraz przyczyni się do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego”.

Terminy zgłaszania informacji

W przypadku podmiotów nowo utworzonych, tj. począwszy od dnia 13 października 2019 r., informacje powinny być zgłoszone do Rejestru nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu w KRS.

W przypadku spółek, które były wpisane do KRS przed dniem 13 października 2019 r., termin wynosić będzie 6 miesięcy. To oznacza, że dla tych podmiotów upłynie on z dniem 13 kwietnia 2020 r.

Zmiana informacji powinna zostać każdorazowo zgłoszona w terminie 7 dni od zaistnienia zmian. Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia informacji w ustawowym terminie grozić będzie karą pieniężną do wysokości 1.000.000,00 zł.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.