Podwyższone procentowe koszty uzyskania przychodów w 2018 r. określa się:
- „koszty przeniesienia praw wynalazczych” – czyli przysługujące z tytułu zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego – w wysokości 50% uzyskanego przychodu;
- „koszty licencji do wynalazków” – czyli przysługujące z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną – w wysokości 50% uzyskanego przychodu;
- „koszty prac autorskich w ramach listy zawodów uprawnionych” – przysługujące z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami – w wysokości 50% uzyskanego przychodu, jednak dotyczy to wyłącznie następujących branż lub rodzajów działalności:
- twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, programów komputerowych, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa (m.in. dziennikarz, pisarz, fotograf);
- badawczo-rozwojowej oraz naukowo-dydaktycznej (m.in. nauczyciel, wykładowca akademicki, szkoleniowiec);
- artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii;
- w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów, kaskaderów;
- publicystycznej (m.in. redaktor, felietonista).
Zgodnie z projektem zmian w ustawie o PIT (przyjętej jako projekt zmian w dniu 6.02.2018 r.), z mocą wsteczną – od 1 stycznia 2018 r. ulga podatkowa dla twórców będzie odnosić się także do działalności w obszarach: inżynierii budowlanej, tłumaczeń, gier komputerowych oraz działalności naukowej i pracy dydaktycznej prowadzonej na uczelni. Zmiana rozszerzająca jest obecnie w trakcie prac legislacyjnych.
Powyższe branże i zawody („koszty prac autorskich w ramach listy zawodów uprawnionych”) rozliczają koszty 50% w przypadku, gdy umowy nie są zawierane przez korzystających z praw autorskich i pokrewnych w ramach samozatrudnienia (np. działalność gospodarcza). Natomiast korzystanie z praw dotyczyć może wszelkiego rodzaju umów zawieranych z zatrudniającym poza działalnością gospodarczą (tj. umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło). Jeżeli nie jest to umowa obejmująca wyłącznie prace twórcze, to powinno z niej wynikać, zgodnie z ustaleniami stron, w jakim stopniu wynagrodzenie obejmuje wykorzystywanie i rozporządzanie prawami autorskimi i pokrewnymi.
Jeśli zawód nie mieści się na liście profesji uprawnionych do 50% kosztów autorskich, wówczas do wynagrodzenia, jak i ewentualnego przekazania praw autorskich (rozporządzania prawami) do utworów nie można stosować podwyższonych kosztów. O ile wynagrodzenie pochodzić będzie zatem:
- z umowy o pracę – zastosować należy pracownicze koszty podatkowe,
- z umowy zlecenie, dzieło i umów do których stosuje się przepisy o tych umowach – zastosować można co do zasady 20% koszty uzyskania związane z tego rodzaju umowami, przy czym jeśli ponosi się koszty w wartości wyższej – można udowadniać ich poniesienie na podstawie posiadanych dokumentów,
- wyłącznie z tytułu korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi (np. umowa licencji, umowa o udostępnienie wizerunku, umowa sprzedaży praw autorskich majątkowych, umowa o niekorzystanie z autorskich praw osobistych), gdzie wynagrodzenie nie wynika z umów o pracę, dzieło, zlecenie czy umów podobnych – kosztów zastosować nie należy w ogóle.
W 2017 r. łączna wartość przychodów, do których możliwe było stosowanie kosztów 50% ze wszystkich tytułów uprawniających do kosztów podwyższonych, nie mogła przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 42 764 zł.
Od 2018 r. limit ten uległ podwyższeniu i wynosi 85 528 zł. W efekcie twórcy mogą korzystać przy przychodach w 2018 r. z podwójnej wartości limitu kosztów 50% tj. jeżeli uzyskują przychody do kwoty 171 056 zł. Przychód ten ustala się w sposób szczególny, bo przy korzystaniu z praw autorskich z wymienionych wyżej zawodów i branż uprawnionych, koszty autorskie i limit oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód. W pozostałych przypadkach – przeniesienia praw wynalazczych czy licencji wynalazczych – limit oblicza się od czystego przychodu (bez pomniejszania o żadne składki).
Po przekroczeniu powyższego, podwyższonego limitu w 2018 r. (85 528 zł), koszty autorskie nie przysługują. Dotyczy to również części wynagrodzeń np. z umów zlecenie, pracę itp., obejmujących korzystanie z praw autorskich. Po przekroczeniu limitu do wynagrodzeń tego typu w zakresie korzystania z praw nie stosuje się kosztów uzyskania przychodów w ogóle (np. zryczałtowanych 20% lub pracowniczych).
W celu ustalenia limitu kosztów na przełomie roku należy odnieść się do momentu uzyskania przychodu. Zasadą jest, że przychód podatkowy powstaje dopiero w dacie faktycznego otrzymania lub postawienia wynagrodzenia do dyspozycji, stąd jeśli tylko wypłata nastąpi w 2018 r., to u otrzymującego wynagrodzenie przychód powstanie w 2018 r., a w konsekwencji również przysługiwać będzie mu wyższy limit kosztów autorskich.
Ewa Stolarczyk
