Zawieszenie działalności gospodarczej a podatek od towarów i usług

Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników, na podstawie art. 22 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, może zawiesić prowadzenie działalności gospodarczej.

Zgodnie z powołaną wyżej ustawą:

przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni;
przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy.

W okresie zawieszenia możliwe jest wykonywanie szeregu czynności określonych w art. 25 ust. 2 ww. ustawy. Przedsiębiorca może:

wykonywać czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywać zawarte wcześniej umowy,
przyjmować należności i zobowiązany jest regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,
zbywać własne środki trwałe i wyposażenie,
osiągać przychody finansowe, również z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej,
zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą,

a ponadto:

ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej,
wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa.

Deklaracje VAT

W trakcie zawieszenia działalności gospodarczej, w myśl art. 99 ust. 7a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, podatnicy nie mają obowiązku składania deklaracji podatkowych za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy. Brak tego obowiązku nie dotyczy jednak:

podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary – w zakresie których są podatnikami,
okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie działalności gospodarczej nie objęło pełnego okresu rozliczeniowego,
okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.

To, że podczas zawieszenia działalności podatnik nie ma obowiązku składania deklaracji VAT nie oznacza, że nie ma takiego prawa. Skoro w tym okresie może dokonywać czynności niezbędnych do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów oznacza to, że ma możliwość dokonywania podczas zawieszenia stałych wydatków. Zapewniają one bowiem prawidłowe funkcjonowanie firmy, nawet wówczas, gdy nie generuje ona żadnych przychodów. Są to dla przykładu czynsz najmu pomieszczeń biurowych, opłaty za media, raty leasingu. W fakturach za takie wydatki występuje VAT naliczony. Zatem w celu umożliwienia odliczenia go złożenie deklaracji VAT w okresie zawieszenia będzie niezbędne mimo braku takiego obowiązku. Musi oczywiście istnieć ich związek z czynnościami opodatkowanymi, zaś płatności wynikają z umów zawartych przed zawieszeniem działalności.

W przypadku składania deklaracji podczas zawieszenia działalności gospodarczej obowiązywać będą przedsiębiorcę zwykłe terminy odliczenia VAT. Będzie to więc okres, w którym u kontrahenta powstał obowiązek podatkowy lub jeden z trzech następnych. To właśnie nakazuje składanie deklaracji w zwykłych terminach określonych w ustawie o VAT. Ponieważ w okresie zawieszenia podatnik nie wykonuje czynności opodatkowanych będzie wykazywał podatek do przeniesienia na kolejne okresy rozliczeniowe. Może też skorzystać z ubiegania się o bezpośredni zwrot podatku naliczonego. Ponieważ brak jest sprzedaży opodatkowanej – biorąc pod uwagę zapis art. 87 ust. 5a ustawy o VAT – podatnik, który zawiesił działalność musi liczyć się z tym, iż nastąpi on w terminie 180 dni od złożenia deklaracji.

Sprzedaż środków trwałych i wyposażenia

Podczas zawieszenia działalności możliwa jest sprzedaż własnych środków trwałych i wyposażenia. Regułę stanowi opodatkowanie VAT-em tego rodzaju sprzedaży. Zwolnieniem z podatku, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, podlega wyłącznie dostawa towarów wykorzystywanych na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Tak więc w sytuacji sprzedaży środka trwałego bądź wyposażenia podczas zawieszenia podatnik będzie miał obowiązek wykazać należny z tego tytułu VAT w rejestrze sprzedaży oraz pliku JPK_VAT, za okres w którym sprzedaż ta miała miejsce. Transakcja taka mimo, iż wygeneruje obowiązek podatkowy, a co za tym idzie konieczność złożenia deklaracji podatkowej, nie będzie skutkowała wznowieniem działalności gospodarczej.

Podatnik powinien pamiętać, że w przypadku sprzedaży środka trwałego (także w trakcie trwania zawieszenia działalności gospodarczej) w myśl art. 91 ustawy o VAT zobowiązany będzie do korekty naliczonego podatku.

Wykreślenie z rejestru VAT

Należy pamiętać, że podatnik, który zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy podlega wykreśleniu z urzędu z rejestru jako podatnik VAT. Przy czym, podatnik zostaje zarejestrowany bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego ponownie jako podatnik VAT z dniem wznowienia wykonywania działalności gospodarczej, ze statusem takim, jaki posiadał przed dniem zawieszenia tej działalności.

Jeżeli podatnik w okresie zawieszenia działalności gospodarczej będzie wykonywał czynności podlegające opodatkowaniu VAT i nie chce podlegać wykreśleniu z rejestru jako czynny podatnik VAT, ma obowiązek przed dniem:

zawieszenia działalności gospodarczej albo
rozpoczęcia wykonywania takich czynności w okresie zawieszenia działalności gospodarczej

– zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego, wskazując okres, w którym będzie wykonywał te czynności.

W przypadku złożenia zawiadomienia naczelnik urzędu skarbowego nie wykreśla podatnika z rejestru albo przywraca zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT na okres wskazany w zawiadomieniu.

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.