Sprzedaż środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w 2025 r. a składka zdrowotna

Co do zasady, od 1 stycznia 2025 r. po zmianie art.81 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnia się przychodu przedsiębiorcy z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi oraz wartościami niematerialnymi i prawnymi.

Przedsiębiorcy opodatkowani skalą podatkową i podatkiem liniowym

Podatnik opodatkowany skalą podatkową i 19% podatkiem liniowym ustalając podstawę wymiaru składki zdrowotnej nie uwzględnia zarówno przychodów, jak i kosztów uzyskania przychodów dotyczących sprzedaży środków trwałych, ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Są one natomiast nadal uwzględniane przez przedsiębiorcę dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Zgodnie z art.81 ust. 2 ustawy o świadczeniach zdrowotnych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27 (skala podatkowa), art. 30c (podatek liniowy) lub art. 30ca (ulga IP Box) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 14c, art. 22 ust. 4a i 4b oraz art. 24 ust. 1 i ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zasady kalkulacji dochodu ze sprzedaży środków trwałych są uregulowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 24 ust. 2 zdanie drugie – które po nowelizacji przepisów, od 1 stycznia 2025 r. nie ma już zastosowania do obliczania podstawy do składki zdrowotnej.

Ilekroć jest mowa o przychodach lub kosztach ich uzyskania, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, nie uwzględnia się w tych przychodach i kosztach ich uzyskania m.in.:

przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 (sprzedaż środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych) i 19 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, i kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 (niezamortyzowana wartość netto środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zmiana przepisów nie ma wpływu na rozliczenie kosztu amortyzacji środka trwałego nabytego do firmy, koszt amortyzacji podatkowej dla celów składki zdrowotnej jest rozliczany na zasadach dotychczasowych. Amortyzacja stanowi pomniejszenie wartości dochodu, jaki wpływa na wyliczenie zarówno podatku dochodowego PIT, jak i podstawy wymiaru składki zdrowotnej.

Przedsiębiorcy na ryczałcie

W przypadku przedsiębiorcy rozliczającego się ryczałtem ewidencjonowanym, przychód ze zbycia środka trwałego, nie stanowi przychodu do naliczenia składki zdrowotnej i nie ma wpływu na wysokość limitów przychodów, które określają różne wysokości składki zdrowotnej.

Dobrowolne uwzględnianie transakcji sprzedaży STR i WNiP przez przedsiębiorców

Znowelizowane przepisy przewidują jednak dobrowolne (fakultatywne) ujęcie w podstawie wymiaru składki zdrowotnej transakcji dotyczących sprzedaży środków trwałych jeśli przedsiębiorca uzna to za stosowne. Może to być rozwiązanie korzystne dla podatników, którzy nie osiągną dochodu tylko poniosą stratę na sprzedaży środka trwałego.

Dokonanie wyboru będzie dostępne dopiero w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej w którym przedsiębiorca będzie miał prawo wykazać zrealizowane w tracie danego roku przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów ze sprzedaży środków trwałych, co finalnie może spowodować powstanie nadpłaty w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej.

Zgodnie z art.81 ust.2ze ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych przedsiębiorca może uwzględnić osiągnięte przychody i poniesione koszty uzyskania tych przychodów, dotyczące sprzedaży środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych w rocznej podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Te przychody i koszty, wykazywane są w dokumencie rozliczeniowym, będącym rocznym rozliczeniem wraz z oświadczeniem przedsiębiorcy o uwzględnieniu tych przychodów i kosztów w rocznej podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Powyższe wynika z art.81 ust. 2ze ustawy. Przepis stanowi, że przedsiębiorca może uwzględnić osiągnięte przychody, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 i 19 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, i poniesione koszty uzyskania tych przychodów, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, w rocznej podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przychody i koszty, o których mowa w zdaniu pierwszym, wykazywane są w dokumencie rozliczeniowym, o którym mowa w ust. 2k, wraz z oświadczeniem o uwzględnieniu tych przychodów i kosztów w rocznej podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na złożenie oświadczenia o uwzględnianiu przychodów ze sprzedaży środków trwałych (oraz kosztów ich uzyskania) w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotnej, to w przypadku sprzedaży środka trwałego w 2025 r., dla którego odpisy amortyzacyjne zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r., przy obliczaniu dochodu będzie stosował art. 24 ust. 2 zdanie 2 ustawy PIT, co pozwoli mu skorzystać z regulacji art. 35 ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Ksh oraz niektórych innych ustaw.

W takim przypadku, kiedy zbycie środka trwałego będzie mieć miejsce np. w styczniu 2025 r. przedsiębiorca będzie mógł obliczając dochód dla celów naliczenia składki zdrowotnej uwzględnić przychód ze sprzedaży, jak i niezamortyzowaną wartość netto bez powiększania o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2022 r., co może spowodować powstanie straty pomniejszającej roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej i powstanie nadpłaty składki zdrowotnej.

Oświadczenie o uwzględnianiu przychodów ze sprzedaży środków trwałych oraz ich kosztów uzyskania w podstawie składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorca będzie składać w rocznym rozliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2025 r. (w ZUS DRA za 04/2026 r.).

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.