Korzystny wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie warunków polskiej ulgi na złe długi w podatku VAT

7 grudnia 2020 r. został opublikowany wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w polskiej sprawie dotyczącej ulgi na złe długi w podatku od towarów i usług. Wyrok zapadł 15 października 2020 r. (w sprawie C-335/19), ale dopiero teraz został opublikowany w Dzienniku Urzędowym UE (2020/C 423/10).

Zgodnie z art.89a ustawy o podatku od towarów i usług podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Orzeczenie TSUE ma istotne znaczenie dla wierzycieli, którzy nie dostali zapłaty od dłużnika i chcą skorzystać z możliwości obniżenia podatku należnego VAT od niezapłaconych faktur. Wynika z niego, że wyrejestrowanie, upadłość, restrukturyzacja dłużnika, a nawet jego likwidacja nie przeszkadzają w odzyskaniu VAT przez wierzyciela, który nie otrzymał zapłaty. W tym zakresie TSUE uznał polskie przepisy za niezgodne z dyrektywą VAT.

Polska ustawa w art.89a daje bowiem wierzycielowi możliwość skorzystania z ulgi na złe długi m.in. pod warunkiem, że na dzień poprzedzający złożenie przez niego korekty deklaracji dłużnik nie znajduje się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego ani w trakcie likwidacji.

Trybunał orzekł również, o niezgodności z dyrektywą innych warunków zastosowania ulgi przez wierzyciela:

by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej przez wierzyciela dłużnik był zarejestrowany jako czynny podatnik VAT, oraz
by wierzyciel w dniu poprzedzającym złożenie deklaracji był nadal zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.

Podatek od niezapłaconych należności mogą odzyskać po wyroku TSUE potencjalnie wszyscy podatnicy, którzy dotychczas nie mogli tego robić albo którym wprost tego odmówiono na podstawie polskiej ustawy o VAT. Wyrok stwarza także możliwość korekty deklaracji przez tych, którzy do tej pory nie wykazali ulgi na złe długi, a którym wciąż jeszcze to prawo przysługuje tzn. nie upłynęły dwa lata od końca roku w którym został wystawiona faktura.

Wyrok TSUE może być podstawą do korekty rozliczeń dla:

wierzycieli, będących czynnymi podatnikami VAT, których dłużnicy utracili status podatnika VAT czynnego, zostali zlikwidowani lub objęci postępowaniem restrukturyzacyjnym lub upadłościowym, a nawet już nie istnieją,
byłych podatników – wierzycieli, którzy utracili status czynnego podatnika VAT, a nie skorzystali dotychczas z ulgi na złe długi wobec swoich dłużników (czynnych podatników VAT lub wykreślonych, a także takich, którzy ogłosili upadłość lub są w trakcie restrukturyzacji).

Działania, które należy podjąć, zależą od tego, czy wierzyciel występował już wcześniej (jeszcze przed wyrokiem TSUE) o ulgę na złe długi i na jakim etapie zakończyły się jego starania, czy tego w ogóle jeszcze nie robił.

Jeśli wierzyciel zastosował ulgę na złe długi, ale otrzymał negatywną decyzję organu, która się uprawomocniła lub uprawomocnił się wyrok sądu administracyjnego, w którym sąd przyznał rację skarbówce, to wierzyciel musi wystąpić z wnioskiem o wznowienie postępowania

Na wznowienie postępowania podatkowego podatnik ma miesiąc od daty publikacji wyroku TSUE Termin upływa więc 7 stycznia 2021 r.

Na wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego podatnik ma 3 miesiące od daty publikacji wyroku TSUE Termin upływa więc 8 marca 2021 r.

Jeżeli wierzyciel nie skorzystał dotychczas z ulgi na złe długi w stosunku do dłużników w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego ani w trakcie likwidacji powinien:

znaleźć niezapłacone faktury wystawione na rzecz podatników czynnych,
sprawdzić, czy należność nie została zbyta,
sprawdzić, czy upłynęło już 90 dni od terminu płatności,
sprawdzić, czy nie upłynęły dwa lata od końca roku, w którym faktury zostały wystawione,
dokonać korekty w odpowiedniej deklaracji podatku VAT w okresie, w którym upłynął 90. dzień od upływu terminu płatności.

Niezbędne jest także sprawdzenie, czy złożenie korekty nie spowoduje powstania nadpłaty podatku, a więc również konieczności złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty i jej zwrot. Ci, który złożą taki wniosek w ciągu 30 dni od dnia publikacji wyroku TSUE (a więc w terminie do 6 stycznia 2021 r.) dostaną pełne oprocentowanie, tj. od dnia zapłaty podatku do dnia, w którym zostanie on im zwrócony.

Jeżeli natomiast wniosek zostanie złożony później, wówczas oprocentowanie zostanie naliczone jedynie do 30. dnia od daty publikacji wyroku.

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.