Biała lista podatników VAT – sankcje w podatku VAT i CIT/PIT

Szczegółowe informacje dotyczące białej listy podatników VAT, prowadzonej od 1 września 2019 r. przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej, znajdują się w naszym czerwcowym artykule, dostępnym pod tym adresem.

Biała lista podatników VAT może być pomocna przy weryfikowaniu, czy dostawca towarów lub zleceniodawca jest zarejestrowany dla celów podatku od towarów i usług oraz jaka jest jego historia jako podatnika VAT. Organy podatkowe kwestionują bowiem odliczanie podatku naliczonego VAT od zakupów dokonanych od podmiotów niezarejestrowanych na potrzeby VAT. Weryfikacja danych kontrahenta na białej liście podatników VAT będzie stanowić istotną przesłankę zachowania należytej staranności przez nabywcę.

Jedną z danych dotyczących podatników VAT znajdujących się na białej liście podatników są numery ich rachunków rozliczeniowych lub imiennych rachunków w SKOK, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR. Zapłata przez nabywcę będącego podatnikiem VAT (zarówno czynnym jak i zwolnionym podmiotowo czy przedmiotowo z VAT) na rzecz dostawcy lub usługodawcy będących czynnymi podatnikami VAT dokonana na rachunek bankowy niewymieniony na białej liście podatników skutkuje określonymi negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.

Odpowiedzialność solidarna nabywcy – VAT

Od 1 stycznia 2020 r. – zgodnie z art.117 ba Ordynacji podatkowej – nabywca towaru lub usługi, będący podatnikiem VAT, będzie odpowiadał solidarnie całym swoim majątkiem wraz z dostawcą towarów/usługodawcą, będącym podatnikiem VAT czynnym, za jego zaległości podatkowe – jeżeli zapłata należności za dostawę towarów/świadczenie usług, potwierdzone fakturą, zostanie dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście podatników VAT, a z odrębnych przepisów (art.19 ustawy Prawo przedsiębiorców) będzie wynikał obowiązek dokonania zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego. Odpowiedzialność ta będzie spoczywała na nabywcy w tej części podatku VAT, która będzie przypadała proporcjonalnie na tę dostawę towarów/świadczenie usług.

Zgodnie z art.19 ustawy Prawo przedsiębiorców, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15.000 zł lub równowartość tej kwoty (transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji).

Solidarna odpowiedzialność nabywcy towarów/usług – w związku z zapłatą na rachunek spoza białej listy – wystąpi tylko w przypadku transakcji o jednorazowej wartości przekraczającej 15.000 zł. Jeśli natomiast wartość ww. transakcji nie przekroczy 15.000 zł, to nabywca nie będzie odpowiadał solidarnie ze sprzedawcą za jego zaległości podatkowe.

Podatnicy VAT (zarówno nabywcy towarów/usług, jak i podatnicy zobowiązani do pobrania od nabywcy należności i przekazania jej dostawcy) będą mogli uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej, w przypadku zapłaty na rachunek inny niż wskazany w białej liście. Będzie to możliwe w przypadku, gdy:

podatnik, który dokona zapłaty należności przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w Wykazie (białej liście), złoży zawiadomienie o zapłacie należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury – w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu ,
podatnik dokona zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Powyższe regulacje wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. W ustawie nowelizującej, wprowadzającej ww. odpowiedzialność solidarną nabywcy, nie zawarto przepisów przejściowych, określających, w jaki sposób należy traktować płatności dokonane w 2020 r., dotyczące transakcji zawartych do końca 2019 r. Należy zatem przyjąć, że w odniesieniu do tych transakcji będą stosowane nowe przepisy w zakresie odpowiedzialności solidarnej.

Brak możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów w PIT i CIT

Od 1 stycznia 2020 r., jeśli podatnik dokona zapłaty, na rzecz czynnego podatnika VAT, za towar/usługę przelewem na rachunek nieznajdujący się – na dzień zlecenia przelewu – na białej liście podatników VAT, to nie będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność zostanie dokonana w ten sposób. Dotyczy to zapłat za dostawy towarów/świadczenie usług, potwierdzonych fakturą – gdy płatność dotyczy transakcji określonej w art.19 ustawy o Prawo przedsiębiorców, tj. gdy jednorazowa wartość transakcji przekroczy 15.000 zł.

W przypadku, gdy wcześniej (tj. przed zapłatą) koszt został już zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, to – w przypadku dokonania zapłaty na rachunek nieznajdujący się w Wykazie podatników VAT (białej liście) – w miesiącu, w którym został zlecony przelew, podatnik – w odpowiedniej części:

zmniejszy koszty uzyskania przychodów albo
zwiększy przychody – w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów.

Jeśli podatnik, który dokona płatności na rachunek nieznajdujący się (na dzień zlecenia przelewu) na białej liście podatników VAT złoży zawiadomienie o zapłacie należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury – w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu – to będzie mógł zaliczyć koszt do kosztów uzyskania przychodów, a podmiot trzeci nie będzie musiał wykazywać przychodu.

Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności nie daje możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów w przypadku dokonania płatności na rachunek niewymieniony na białej liście podatników VAT.

Przepisy przejściowe

Dla celów CIT/PIT negatywne skutki, wynikające z zapłaty dokonanej na rachunek nieznajdujący się na białej liście, będą miały zastosowanie do zapłaty należności w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2019 r., przy czym nie będzie się ich stosowało do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2020 r. (art.10 ustawy nowelizującej).

Ewa Stolarczyk, Abak S.A.