Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego COVID-19 od 1 lipca 2023 r.

W związku z odwołaniem od 1 lipca 2023 r. stanu zagrożenia epidemicznego COVID-19 pracodawców przestały obowiązywać specjalne rozwiązania wprowadzone w związku z epidemią COVID-19.

Okresowe badania lekarskie

Na czas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii został zawieszony obowiązek kierowania pracowników na standardowe okresowe badania lekarskie zgodnie z Art. 12a ust. 1 ustawy o COVID-19

Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego pracodawca ma obowiązek podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania tego stanu. Oznacza to, że pracodawcy i pracownicy będą mieli czas do 28 grudnia 2023 r. na wykonanie zaległych badań i uzupełnienie dokumentacji z tych badań w aktach osobowych.

Zawieszenie okresowych szkoleń BHP

Na podstawie art. 12e ust. 2 ustawy o COVID-19 możliwe było przeniesienie szkolenia okresowego BHP na czas po zakończeniu epidemii COVID-19. Takie rozwiązanie było dopuszczalne, jeżeli termin tego szkolenia wypadał w okresie:

obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
30 dni od dnia odwołania ostatniego ze stanów zagrożenia epidemicznego albo epidemii.

Ustawa o COVID-19 wskazuje jednak czas na wykonanie zaległych szkoleń okresowych z zakresu BHP. Szkolenia należy wykonać maksymalnie w przeciągu 60 dni od dnia odwołania ostatniego ze stanów zagrożenia epidemicznego albo epidemii. W praktyce oznacza to, że pracodawcy będą mieli czas do 29 sierpnia 2023 r. na zorganizowanie szkoleń okresowych i uzupełnienie ich dokumentacji w aktach osobowych pracowników.

Urlop zaległy

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii COVID-19 obowiązywały szczególne zasady dotyczące udzielania zaległego urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z art. 15gc ustawy o COVID-19 pracodawca mógł udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, zaległego urlopu wypoczynkowego. Zasada ta dotyczyła 30 dni zaległego urlopu.

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego od 1 lipca 2023 r. oznacza, że ostatnim dniem w którym pracodawca mógł wysłać pracownika w tym trybie na przymusowy zaległy urlop wypoczynkowy, był 30 czerwca 2023 r. Jednak zakończenie obowiązywania tej regulacji niewiele zmienia w praktyce dla pracodawców, ponieważ po 30 czerwca 2023 r. pracodawca nadal może wysyłać pracownika na zaległy urlop, nawet jeśli ten nie wyraża na to zgody. Inna będzie jedynie podstawa takiego działania pracodawcy, ponieważ obecnie pracodawcy mogą wysyłać pracowników na zaległy urlop na zasadach obowiązujących w Kodeksie pracy, a także korzystając z od lat dominującej w orzecznictwie zasady, zgodnie z którą mają możliwość wysyłania pracowników na urlop wypoczynkowy bez uzyskiwania ich zgody (wyrok SN z 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05, OSNP 2006/23–24/354).

Praca zdalna

Obowiązujące od 7 kwietnia 2023 r. przepisy Kodeksu pracy o pracy zdalnej wprowadziły możliwość jednostronnego powierzenia przez pracodawcę pracy zdalnej pracownikowi w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu. Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji, w której pracownik złoży bezpośrednio przed wydaniem polecenia pracy zdalnej oświadczenie w postaci papierowej lub elektronicznej, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy w tym trybie.

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego od 1 lipca 2023 r. oznacza, że od tego terminu nie obowiązuje w Polsce żaden ze stanów nadzwyczajnych czy epidemicznych, zatem pracodawcy nie mogą jednostronnie zlecać pracy zdalnej pracownikom. Każdorazowa chęć przejścia na pracę zdalną od 1 lipca 2023 r. wymaga indywidualnego porozumienia obu stron stosunku pracy lub funkcjonowania w zakładzie pracy porozumienia z organizacjami związkowymi bądź przedstawicielami pracowników lub regulaminu pracy.

Doręczenia korespondencji

Zasady dotyczące domniemania doręczenia awizowanej przesyłki pocztowej zostały zmienione od 18 kwietnia 2020 r. przez przepisy covidowe. Zgodnie z przepisami obowiązującymi na czas epidemii COVID-19 nieodebranych pism podlegających doręczeniu za potwierdzeniem odbioru przez operatora pocztowego, których termin odbioru określony w awizo przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie można uznać za doręczone w czasie obowiązywania tych stanów oraz w ciągu 14 dni po ich zniesieniu (art. 98 ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2). Przepis przewiduje wyjątki od tej obowiązującej w trakcie epidemii COVID-19 zasady, lecz nie obejmują one korespondencji dotyczącej stosunków pracy.

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza, że z 15 lipca 2023 r. wszystkie przesyłki, które na podstawie przepisów covidowych nie mogły zostać uznane za skutecznie doręczone przez podwójne awizowanie, nabiorą właśnie takiego statusu. Oznacza to, że pracodawcy mogą powrócić do wcześniejszych praktyk wysyłania korespondencji, w tym rozwiązań umów o pracę bez wypowiedzenia czy świadectw pracy za pośrednictwem poczty, nie obawiając się, że przesyłka nie zostanie skutecznie doręczona.

Orzeczenia o niepełnosprawności

Ustawa covidowa wydłużyła ważność orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, wydanych na czas określony, na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, których ważność upłynęła w okresie 90 dni, licząc do 7 marca 2020 r., i których ważność upłynęła od 8 marca 2020 r. Są one ważne do upływu 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego.

Ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 852) art. 15h ustawy covidowej, który regulował wydłużenie orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, zostanie uchylony 6 sierpnia 2023 r. Jednocześnie określono nowe okresy, do których orzeczenia te zachowują ważność, uzależniając ten okres od ważności posiadanych orzeczeń.

Orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, którego okres ważności:

upłynąłby do 31 grudnia 2020 r. – zachowuje ważność do 31 grudnia 2023 r.,
upłynąłby w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. – zachowuje ważność do 31 marca 2024 r.,
upłynąłby w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 5 sierpnia 2023 r. – zachowuje ważność do 30 września 2024 r.

– jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Zatem orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu, których termin ważności będzie upływał 6 sierpnia 2023 r. lub później, nie będą już wydłużane. Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego nie wpływa więc na ważność orzeczeń o niepełnosprawności. Oznacza to, że osoby posiadające orzeczenia z tym terminem ważności muszą wystąpić o wydanie nowych dokumentów potwierdzających niepełnosprawność lub jej stopień.

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.