3 miesiące na neutralne rozliczenie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i importu usług – niezgodne z Dyrektywą VAT

18 marca 2021 r. został wydany bardzo korzystny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-895/19, w którym TSUE zakwestionował obowiązujące w Polsce od 2017 r. przepisy o tzw. „szyku rozstawnym” w VAT należnym i naliczonym. Trybunał uznał, iż niezgodne z Dyrektywą VAT są polskie przepisy uzależniające prawo do „neutralnego” rozpoznania transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów od tego, aby VAT należny był wykazany w prawidłowej deklaracji podatkowej złożonej w terminie trzech kolejnych miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Zgodnie z wyrokiem polskie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług dotyczące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) nie mogą przenosić na podatnika ciężaru zapłaty VAT, gdy z tytułu zrealizowanej transakcji organom podatkowym nie należy się żadna danina. WNT jest – zgodnie z Dyrektywą VAT – czynnością, która ze swojej istoty pozostaje neutralna. Wprowadzenie przez polskiego ustawodawcę dodatkowego wymogu, który prowadzi do wykazania VAT należnego i naliczonego w dwóch różnych okresach rozliczeniowych oraz wynikającego z takiej prezentacji obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę jest sprzeczne z istotną regulacji wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Zdaniem TSUE, artykuły 167 i 178 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2010/45/UE z 13 lipca 2010 r., należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie stosowaniu przepisów krajowych, zgodnie z którymi wykonanie prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej (VAT) związanego z nabyciem wewnątrzwspólnotowym w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym VAT jest należny, jest uzależnione od wykazania należnego VAT w deklaracji podatkowej, złożonej w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Postępowanie przed TSUE dotyczyło interpretacji indywidualnej polskiego podatnika  – spółki, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywała transakcji WNT na terytorium Polski. Ze względu na występowanie różnych  sytuacji np. opóźnienie w otrzymaniu faktury, czy błędne zaklasyfikowanie transakcji spółka wskazała, że nie zawsze jest w stanie wykazać podatek należny z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji podatkowej, złożonej w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. W takich przypadkach, spółka wykazywała VAT należny w drodze korekty deklaracji za okres w którym powstał obowiązek podatkowy. Według spółki prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu WNT występowało w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym został wykazany VAT należny, także wówczas, jeśli podatek należny od WNT był wykazywany w ramach korekty deklaracji po upływie ww. trzymiesięcznego terminu. Zdaniem spółki przepisy polskiej ustawy o VAT ograniczające prawo do odliczenia poprzez dodatkowe warunki w tym zakresie są niezgodne z Dyrektywą VAT.

Organ podatkowy wydał na rzecz spółki niekorzystną interpretację indywidualną, w której uznał jej stanowisko za nieprawidłowe. Spółka złożyła skargę do WSA w Gliwicach, który zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym o zgodność polskich przepisów o tzw. „szyku rozstawnym” z prawem Unii Europejskiej.

Trybunał uznał, że przepisy ustawy o VAT w zakresie tzw. „szyku rozstawnego”, które prowadzą do wykazania VAT należnego i naliczonego na transakcjach WNT w dwóch różnych okresach rozliczeniowych, co z kolei może wiązać się z koniecznością uiszczenia odsetek, są niezgodne z Dyrektywą VAT.

Jakie mogą być skutki wyroku dla polskich podatników?

Wyrok jest korzystny dla polskich podatników VAT, ponieważ pozwala na niestosowanie zakwestionowanych przepisów polskiej ustawy o podatku VAT w zakresie niezgodnym z Dyrektywą VAT oraz umożliwia im odzyskiwania odsetek zapłaconych w związku koniecznością wykazania VAT należnego i naliczonego dotyczących WNT i importu usług w różnych okresach rozliczeniowych.

Wyrok zapadł w sprawie dotyczącej stosowania spornych przepisów do transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, jednak uniwersalny charakter tego wyroku daje argumenty by jego tezy stosować także do innych transakcji, które podlegają opodatkowaniu VAT na zasadach odwrotnego obciążenia, np. do importu usług lub dostawy towarów dla której podatnikiem jest nabywca.

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.