wrzesień 2023

1. Zakup towarów od małżonka to też koszt

Mąż może zaliczyć do podatkowych kosztów zakup towaru w firmie żony po cenach rynkowych – potwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 4 sierpnia 2023 r. sygn. 0112-KDIL2-2.4011. 460.2023.2.IM.

Spytał o to mężczyzna, który prowadzi działalność handlową polegającą na sprzedaży detalicznej stolarki okiennej i drzwiowej. Planuje jednak rozszerzyć swój asortyment o sprzedaż mebli. Ich dostawcą ma być firma żony.

Przedsiębiorcę łączy z żoną wspólność majątkowa. Zapewnił jednak, że będzie płacił za meble cenę porównywalną z tą, jaką musiałby zapłacić niepowiązanym z nim dostawcom.

Chciał się więc upewnić, że mimo wspólności majątkowej z żoną będzie mógł zaliczyć wydatki na kupione u niej meble do kosztów uzyskania przychodu.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wyjaśnił, że jeżeli każdy z małżonków samodzielnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, czyli jest odrębnym przedsiębiorcą, to zawierane między małżonkami transakcje rodzą takie same następstwa, jak każda inna transakcja dokonywana w ramach działalności gospodarczej. Ich podstawą jest bowiem stosunek prawny łączący dwa odrębne podmioty gospodarcze, a nie małżonków jako osoby fizyczne, nawet w sytuacji pozostawania we wspólności majątkowej.

2. Świadczenie usług przez firmę małżonka a koszty podatkowe

Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów usług zakupionych z firmy małżonka potwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 27 stycznia 2023 r. (sygn. 0115-KDIT3.4011.871.2022. 2.JG).

Żona chciała w ramach własnej firmy podpisać umowę kontraktową z mężem i zamawiać u niego usługi zdrowotne na rzecz swoich pacjentów. Byłyby one wyceniane na warunkach rynkowych, stosownie do liczby godzin. Małżonków łączyła wspólność majątkowa.

Wątpliwości powstały na tle art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, który nie pozwala zaliczać do kosztów uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci. Przy czym użyte w tym przepisie sformułowanie „wartość pracy” należy rozumieć jako wartość wszelkiego rodzaju pracy, niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia, umowy o dzieło), czy bez podstawy prawnej (bezumownie).

Dyrektor KIS wyjaśnił jednak: „W przypadku, gdy każdy z małżonków prowadzi odrębną działalność gospodarczą i w jej ramach wykonuje usługi na rzecz firmy małżonka, to wykonanie tych usług nie stanowi pracy własnej małżonka. Mamy tu bowiem do czynienia z dwoma odrębnymi podmiotami gospodarczymi, ponieważ każdy z małżonków jako odrębny przedsiębiorca będzie wykonywał usługi dla firmy drugiego małżonka i wystawiał dokumenty potwierdzające wykonanie tych usług”.

Identycznie dyrektor KIS stwierdził w interpretacjach:

z 15 kwietnia 2022 r. sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.2. 2022.3.MGR – chodziło o małżonków prowadzących odrębne kancelarie radcy prawnego. Żona spytała, czy może odliczyć koszty usług prawnych kupowanych od firmy męża, udokumentowanych wystawionymi przez niego fakturami;
z 30 kwietnia 2021 r. sygn. 0112-KDIL2-2.4011.111. 2021.1.KP – dotyczyła ona kupowanych od męża usług: utrzymania maszyn (remonty, naprawy, wymiana części), toczenia i frezowania oraz marketingowych;
z 4 sierpnia 2023 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.423.2023.1.DP – z wnioskiem o interpretację zwrócił się przedsiębiorca, który prowadzi firmę deweloperską, natomiast jego żona prowadzi firmę, która świadczy usługi związane z elewacjami budynków. Przedsiębiorca zamierza skorzystać z usług jej firmy, przy czym żona przedsiębiorcy wystawi fakturę na prace budowlane.

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.

Od 1 września 2023 r. bezpośrednio z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, kiedy można zrezygnować z wystawiania faktur zaliczkowych i jakie dane musi zawierać faktura końcowa, gdy nie została wystawiona faktura zaliczkowa. Podatnicy mogą wystawiać jedną fakturę, gdy w tym samym miesiącu zostanie wpłacona zaliczka i będzie miała miejsce transakcja (dostawa towarów lub wykonanie usługi).

Kiedy występuje obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej?

W myśl art. 106b ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT), podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów i świadczenia usług. Taki obowiązek nie powstaje jedynie w sytuacji, gdy zaliczka została wpłacona na poczet:

wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,
czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT (czyli m.in. świadczenia usług najmu czy stałej obsługi prawnej i biurowej),
dostaw towarów, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 1b ww. ustawy, tj. w momencie zaakceptowania płatności w rozumieniu art. 41a rozporządzenia 282/2011 (dot. przypadku gdy podatnik ułatwia poprzez użycie interfejsu elektronicznego sprzedaż na odległość towarów importowanych, a także dokonanie na terytorium UE wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość lub dostawy towarów na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem).

Stan prawny do końca sierpnia 2023 r.

Do 31 sierpnia 2023 r., mimo że przepisy ustawy o VAT nie przewidywały możliwości rezygnacji z wystawiania faktur zaliczkowych, organy pozwalały aby w przypadku, kiedy faktyczna dostawa towaru lub wykonanie usługi były realizowane w tym samym okresie rozliczeniowym co wpłata zaliczki, nie wystawiać faktury zaliczkowej. W interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 31 maja 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.221.2021.1.SM) wskazywano, że sprzedawca:

(…) może zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej i ograniczyć się do wystawiania faktury zawierającej elementy, o których mowa w art. 106e-106f ustawy o VAT, w której uwzględni całość dokonanej dostawy (łącznie z kwotą otrzymanej zaliczki lub zaliczek).

Zmiana przepisów od 1 września 2023 r.

Od 1 września 2023 r. zasady postępowania w przypadku, gdy zaliczka została wpłacona w tym samym miesiącu, w którym miała miejsce transakcja, zostały uregulowane w art. 106b ust. 1a ustawy o VAT.

Z przepisu tego wynika, że podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury zaliczkowej, jeżeli całość lub część zapłaty otrzymał w tym samym miesiącu, w którym dokonał czynności, na poczet których otrzymał całość lub część tej zapłaty. Jest to jednak wybór podatnika, czy rezygnuje on z wystawienia faktury zaliczkowej.

Sprzedawca, który w tym samym miesiącu otrzyma zaliczkę i dokona dostawy albo wykona usługę, może zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej i wystawić wyłącznie fakturę końcową.

Przepis ten nie będzie miał zastosowania w przypadkach, dla których szczególne terminy wystawienia faktury określone są w art. 106i ust. 3-8 ustawy o VAT. Zatem, regulacja wynikająca z zapisów art. 106b ust. 1a ustawy o VAT dotyczy przypadków otrzymania zaliczki w tym samym miesiącu, w którym dokonano czynności związanych z tą zapłatą, jeśli termin wystawienia faktury jest określany na ogólnych zasadach, tj. nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano czynności (otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy).

Jakie elementy powinna zawierać faktura końcowa, gdy zrezygnowano z wystawienia faktury zaliczkowej?

Gdy podatnik zrezygnuje z wystawienia faktury zaliczkowej ze względu na wystąpienie transakcji w tym samym okresie rozliczeniowym co otrzymanie zaliczki, będzie musiał na fakturze końcowej podać datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi oraz datę otrzymania zapłaty, jeżeli taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury.

Jak z tego wynika, ustawodawca ograniczył do minimum dodatkowe informacje na fakturze końcowej.

Od 1 września 2023 r., w sytuacji, gdy podatnik nie wystawi faktury zaliczkowej, a tylko jedną fakturę końcową, to taka faktura będzie musiała zawierać datę otrzymania zapłaty, o ile taka data jest określona i jest inna niż data wystawienia faktury.

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.

Transakcje towarowe i usługowe między małżonkami prowadzącymi działalność gospodarczą