Od 1 stycznia 2022 r. niektórzy podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych będą płacić minimalny podatek dochodowy. Podatku minimalnego nie zapłacą podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych, gdy prowadzą działalność na podstawie podatkowej książki przychodów i rozchodów lub ryczałtu, a także w sytuacji, gdy zobowiązani są do prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych. Nie zapłacą go również spółki osobowe (spółka cywilna, spółka jawna, której wszyscy wspólnicy są osobami fizycznymi, spółka partnerska).

Potencjalnymi podatnikami podatku minimalnego są natomiast spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna i prosta spółka akcyjna), w tym również spółki kapitałowe w organizacji, podatkowe grupy kapitałowe, spółki komandytowe i spółki komandytowo-akcyjne, a także spółki jawne, które ze względu na charakter wspólników są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Podatek minimalny obejmuje również nierezydentów polskich, prowadzących działalność poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład.

Minimalny podatek dochodowy dotyczy podmiotów, które w roku podatkowym:

1. poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo
2. osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, określony zgodnie z art. 7 ust. 1, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 1%.

Z obowiązku zapłaty wyłączeni zostali podatnicy:

1. w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność, oraz w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym (wyjątkiem są przekształcenia podmiotu);
2. będący przedsiębiorstwami finansowymi;
3. jeżeli w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy;
4. spółki płaskie co do struktury udziałowców, tj. których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.

Dla celów obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach do celów podatku minimalnego nie uwzględnia się:

1. zaliczonych w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne, kosztów wynikających z nabycia, wytworzenia lub ulepszenia środków trwałych (wyłączeniu podlegają jedynie koszty środków trwałych, natomiast nie odejmuje się wydatków na wartości niematerialne i prawne);
2. przychodów oraz KUP bezpośrednio lub pośrednio związanych z tymi przychodami odpowiednio osiągniętych albo poniesionych w związku z transakcją, jeżeli:

• cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych (ceny urzędowe) oraz
• podatnik w roku podatkowym poniósł stratę albo osiągnął udział dochodów w przychodach innych niż z zysków kapitałowych wynikający z takiej transakcji w wysokości nie większej niż 1%.

Podatnik musi do celów kalkulacji podatku minimalnego:

1. wydzielić przychody z zysków operacyjnych i wszystkich pozostałych innych niż zyski kapitałowe i ustalić ich łączną wartość,
2. wydzielić wartość kosztów przypisanych w danym roku do przychodów z zysków operacyjnych i wszystkich pozostałych innych niż zyski kapitałowe,
3. z grupy kosztów wyłączyć koszty wynikające z nabycia lub ulepszenia środków trwałych, a także kosztów odpisów amortyzacyjnych z tytułu tych środków trwałych
4. wynik określić jako stratę (koszt 2-3 jest niższy niż przychód z pkt 1); strata = podatek minimalny
5. jeśli wynik z pkt 4 jest dodatni (nie wystąpiła strata) określić czy udział dochodów (wynik z pkt 4) w przychodach (pkt 1) nie przekracza 1% (kalkulacja udział = dochód x 100/przychód); udział dochodu do 1% łącznie z 1% = podatek minimalny; nie przewiduje się zasad zaokrągleń, w efekcie każdy wynik powyżej 1% pozwala unikać podatku minimalnego.

Jeśli okaże się, że podatek minimalny trzeba płacić (spełnione kryterium co do podmiotu oraz co do wysokości straty lub dochodu), należy obliczyć wysokość podatku. Jego wartość wynosi 10% podstawy opodatkowania, którą ustala się jako sumę czterech grup wartości:

1. kwoty odpowiadającej 4% wartości przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym oraz
2. kosztów finansowania dłużnego poniesionego na rzecz podmiotów powiązanych – w wartości przekraczającej kwotę współczynnika, obliczonego jako 30% różnicy między przychodami jednostki (z wyłączeniem jedynie przychodów odsetkowych) a kosztami jednostki (z wyłączeniem kosztów amortyzacji i kosztów finansowania dłużnego).
3. wartości odroczonego podatku dochodowego wynikającego z ujawnienia w rozliczeniach podatkowych niepodlegającej dotychczas amortyzacji wartości niematerialnej i prawnej w zakresie, w jakim skutkuje ona zwiększeniem zysku brutto albo zmniejszeniem straty brutto, oraz
4. kosztów o wartości przekraczających o 3 mln zł kwotę wyliczoną wzorem, gdzie podstawą kwoty jest 5% różnicy przychodów (poza przychodami z odsetek) i kosztów (poza kosztami amortyzacji i kosztami odsetek). Dla powyższej grupy wydatków chodzi o następującą sumę kosztów poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych lub z rajów podatkowych – z tytułu usług niematerialnych (doradczych, badania rynku, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze), opłat i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z praw lub wartości niematerialnych i prawnych, kosztów przeniesienia ryzyka niewypłacalności dłużnika z tytułu pożyczek, innych niż udzielonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym w ramach zobowiązań wynikających z pochodnych instrumentów finansowych oraz świadczeń o podobnym charakterze.

Od tak obliczonej podstawy opodatkowania odlicza się wszelkie te obniżenia, które w danym roku obniżają podstawę opodatkowania podatnika z wyjątkiem ulgi za złe długi.

Ewa Stolarczyk, ABAK S.A.