Organy podatkowe dla zachowania przez nabywcę prawa do odliczenia podatku naliczonego oczekują zachowania przez nabywcę przesłanek należytej staranności.

Przekazywanie przez podatników plików JPK-VAT wiąże się z otrzymywaniem przez nich informacji, że w ich ewidencjach zakupu VAT znajdują się faktury wystawione przez podmiot niezarejestrowany, co zgodnie z opinią organów podatkowych nie pozwala na odliczenie przez nabywcę podatku naliczonego.

Takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 14 kwietnia 2017 r. (3063-ILPP1-2.4512.2. 2017.2.AW)

Spółka prowadząca działalność deweloperską wniosła o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług pytając, czy przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez podmiot niezarejestrowany jako podatnik VAT.

Spółka zwykle realizuje swoje przedsięwzięcia przy pomocy podwykonawców, z którymi podpisuje umowy i zlecenia o realizację usług budowlanych. Na takich zasadach między grudniem 2015 roku a sierpniem 2016 roku spółka kupiła usługi budowlane od podmiotu, który okazał się być niezarejestrowanym podatnikiem VAT. O tym, że podwykonawca nie zarejestrował się dla celów VAT, spółka dowiedziała się dopiero w listopadzie 2016 roku w czasie prowadzonej w spółce kontroli podatkowej dotyczącej rozliczeń za sierpień 2016 roku. Wszystkie usługi udokumentowane fakturami kontrahenta zostały faktycznie zrealizowane i potwierdzone protokołami odbioru wykonanych robót. W konsekwencji, w przekonaniu podatnika miał on prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur przedmiotowego kontrahenta, skoro objęte nimi usługi zostały faktycznie wykonane, a ich nabycie miało związek z czynnościami opodatkowanymi, związanymi z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W interpretacji organ uznał, że spółce nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur przedmiotowego kontrahenta. Powołując się na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej fiskus wskazał, że warunkiem prawa do odliczenia VAT naliczonego jest dochowanie przez podatnika należytej staranności w kontaktach z kontrahentami. Prawo do odliczenia nie przysługuje podatnikowi, który wiedział lub powinien był wiedzieć, że poprzez nabycie lub dostawę uczestniczył w oszustwie dotyczącym VAT, popełnionym przez dostawcę lub inny podmiot działający na wcześniejszym lub dalszym odcinku łańcucha dostaw. Zdaniem organu spółka w dacie nawiązania współpracy z ww. kontrahentem nie podjęła żadnych działań celem jego zweryfikowania, w tym sprawdzenia, czy działania podmiotu nie zmierzają do oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania. Nie dołożyła więc należytej staranności i nie chroni jej zasada neutralności i proporcjonalności VAT.

Biorąc pod uwagę opisane wyżej stanowisko organów podatkowych i mając na uwadze konieczność zachowania ostrożności przy podejmowaniu współpracy gospodarczej (szczególnie z podmiotami nieznanymi lub oferującymi bardziej atrakcyjne warunki współpracy niż powszechnie obowiązujące na rynku) należy sprawdzać kontrahenta w dostępnych bazach rejestracyjnych (Regon, CEIDG, KRS) jak i w udostępnionym na stronie internetowej Ministerstwa Finansów rejestrze czynnych podatników VAT (www.mf.gov.pl; zakładka Portal podatkowy: „Sprawdzanie statusu podmiotu w VAT”).

Czynności te należy dokonać już w momencie dokonywania zakupu towarów i usług i otrzymywania faktury potwierdzającej te transakcje. Późniejsza następcza weryfikacja przez zewnętrzne służby księgowe nie zapewni podatnikowi bezpieczeństwa ponieważ transakcja będzie już dokonana i faktura wystawiona.

Ze względu na obecne przepisy pozwalające organom podatkowym na wykreślanie podmiotów z rejestru czynnych podatników VAT warto jest na bieżąco kontrolować kontrahentów, z którymi podatnik współpracuje i wyjaśniać ewentualne wątpliwości, aby nie narazić się na podważenie odliczenia VAT przez organ podatkowy w wyniku uznania, że nie została dochowana należyta staranność.

Ministerstwo Finansów planuje opracowanie możliwie kompletnej i precyzyjnej listy przesłanek należytej staranności po stronie nabywcy w transakcjach krajowych aby uczciwi podatnicy wiedzieli, jakie czynności powinni podjąć, aby nie być narażonym na ryzyko zakwestionowania przez organy podatkowe ich prawa do odliczenia, naliczenia odsetek od zaległości podatkowych oraz zastosowania dodatkowej sankcji podatkowej.

Ewa Stolarczyk